Nationale gemalendag: drie monumentale gemalen in Midden-Delfland

Een groot deel van Midden-Delfland ligt onder de zeespiegel. Dankzij dijken, gemalen en stuwen kunnen we in deze laaggelegen polders wonen en werken. Als het hard regent en het waterpeil in de sloten en vaarten stijgt, dan pompen gemalen en enkele molens het water het gebied uit, naar de hoger gelegen vaarten en uiteindelijk naar zee. Bij een tekort aan water, laten we juist water via de gemalen ons het gebied in. Zo werken wij dagelijks aan het juiste waterpeil: niet te veel én niet te weinig.

Cultuurhistorische waarde

Hoogheemraad Manita Koop: “Het is belangrijk dat onze gemalen goed functioneren en toekomstbestendig zijn. Dat betekent voorzien van de nieuwste technieken, duurzaam en visvriendelijk. Maar we hebben ook oog voor het behoud van ons cultureel erfgoed. Het renoveren van een monumentaal gemaal doen wij dan ook met zorg voor landschappelijke en cultuurhistorische waarden.”

Wie herkent ze niet? Deze drie markante en monumentale panden in het landschap van Midden-Delfland:gemaal Dijkpolder, gemaal Dorppolder en gemaal Commandeurspolder.

Gemaal Dijkpolder (Zuidgaag in Maasland)was oorspronkelijkeen stoomgemaal, gebouwd in 1873, met een waterscheprad. De Pannevispomp in het gemaal komt uit 1919 en heeft een capaciteit van 65 m³/min. Het gemaalgebouw heeft (nog) geen monumentale status. De naastgelegen Dijkmolen uit 1718 is een rijksmonument.
Het gemaal is aan het verzakken en het vertoont scheuren. Daarom wordt de fundering verstevigd en het gebouw hersteld. De pomp wordt vervangen voor een visvriendelijke versie en een  vispassage gaat zorgen dat vissen veilig van de boezem naar de polder kunnen zwemmen. De werkzaamheden vinden dit jaar en in 2022 plaats.

Gemaal Dorppolder (Oostgaag in Schipluiden) is een gemeentelijk monument en is gesticht als stoomgemaal in 1876. Het stoomgemaal verving de Grote Dorpmolen die op de plaats stond waar nu de voormalige dienstwoning staat. De molen is in 1878 afgebroken. Het stoomgemaal was in eerste instantie voorzien van een groot molenscheprad. In 1918 is de stoomvoorziening vervangen door een elektrische installatie.

Na renovatie is gemaal Dorppolder weer toekomstbestendig. Het monumentale pand wordt hersteld en benodigde technische elementen worden geplaatst. Ook komen er voorzieningen voor vissen. Deze maand neemt de verenigde vergadering van Delfland een definitief besluit over de renovatieplannen. Werkzaamheden zullen na goedkeuring plaatsvinden in 2022-2023.

Gemaal Commandeurspolder (Commandeurskade in Maasland) is een gemeentelijk monumentaal pand, gebouwd in 1893. Het gebouw en de installaties voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd en moeten vervangen worden. Vanwege de monumentale status van het pand, is gekozen om niet te renoveren. Er komt een nieuw, zoveel mogelijk ondergronds, gemaal naast het huidige gemaal. De omgeving wordt nauw betrokken bij het maken van de plannen. Dat gebeurt met een enquête, gesprekken met bewoners en een digitale informatieavond. Samen met gemeente Midden-Delfland maken we een plan voor de herbestemming van het bestaande monumentale gemaal (waaronder het bakkershuisje en de dienstwoning). In de loop van dit jaar neemt de verenigde vergadering van Delfland een definitief besluit over het nieuwe gemaal Commandeurspolder. Uitvoering staat gepland voor 2022-2023. Meer informatie: kijk op de speciale projectpagina.